Prelego prezentita la 20-an de majo 2000 kadre de Tago de Prelegoj kaj Diskutoj en Cxeske Budejovice, Cxehxio  

Por kompreni la nunan situacion de la katolika eklezio en Germanio, necesas iom pli longe retroiri kaj komenci pri

La Nazia Socialismo estis atakinta kaj persekutinta la eklezion, kaj cxi tiu estis travivanta tre fortan ondon da fideluloj forlasintaj gxin precipe dum la jaroj 1937 (108 000) kaj 1938 (preskaux 89 000), sed entute la eklezio eliris fortigita el tiu luktado. Post la katastrofo de la nazia diktaturo kaj gxia malvenko la plimulto de la germana popolo estis konvinkita, ke nova ordigo de la sxtato kaj socio nur eblas sur la bazo de la kristanaj virtoj kaj valoroj(1). Tiu rememoro de la homoj pri la kristaneco montrigxis ankaux en la konvertigxo kaj reveno de multaj en la katolikan eklezion precipe dum la jaroj 1946 gxis 1948(2). Aliaflanke la eklezio vidis sin konfrontita al grandaj malfacilajxoj. Terure detruita lando signifis same detruitecon de pregxejoj kaj diocezaj
strukturoj. Gxis la jaro 1945 la plej granda eklezia provinco Breslau, kiu pole nomigxas Wroclaw, fakte ne plu apartenis al Germanio; kvarono de ties teritorio estis perdita kaj gxiaj enlogxintoj entorentis kiel fugxintoj kaj elpelitoj, kiuj deziris esti prizorgataj per materiaj bonajxoj kaj animzorgado. Tial la unuaj jaroj estis plenplenaj de taskoj de la karitato, konstruo de novaj animzorgadaj strukturoj kaj reorganizado de la diocezoj. Meze en tiu tempo pligrandigxis pli kaj pli profunde la antagonismo inter la okcidentaj venkintaj potencoj kaj Sovetunio, sekve de kio la resta Germanio dividigxis en du partojn. Tiu duigo kondukis ankaux al diferenca evoluo de la eklezia vivo en ambaux teritorioj.

La katolika eklezio havis malavantagxojn en la teritorio de la posta GDR ekde la komenco. Post la reformacio estis tie diaspora situacio por la katolikoj. Tie apartenis al la katolikismo gxis fino de la dua mondmilito nur cxirkaux 6 %, kiuj iom pli ol duobligxis gxis la komenco de la kvindekaj jaroj per eklogxado de la elpelitoj. Je sama tempo 81,6 % estis protestantoj. Tiu diaspora situacio manifestigxis ankaux en la ekleziaj jurisdikciaj distriktoj. Estis nur ununura diocezo en tiu teritorio, nome Meissen, kiu estis nove fondita en la jaro 1921 kaj submetita senpere sub la papan jurisdikcion (latine: "exempta"). Alie estis nur partoj de diocezoj, nome la episkopaj komisariatoj de Erfurt, Magdeburg, Meinigen, Schwerin(3) kaj la cxefepiskopa oficejo Goerlitz kiel resto de la iama cxefdiocezo Breslau. Escepta kazo estis la diocezo Berlin, el kies fideluloj pli ol la duono vivis en okcidenta Berlino, 23% en ties orienta parto kaj 25% vaste dissemitaj en GDR-distriktoj. En la jaro1972 tiuj diocezaj partoj igxis memstaraj kaj estis submetataj kiel apostolaj administraturoj senpere sub la papan auxtoritaton. La GDR-registaro estus preferinta instaladon de propraj diocezoj, sed tio estis rifuzata gxis la fino de GDR kun la atentigo, ke la malnova regna konkordato ankoraux validas; tial la unuigxo de la episkopaj administratoroj nomigxis ankaux ne Episkopa Konferenco, sed Berlina Ordinaria Konferenco.

Tiu reguligo havis avantagxojn kaj malavantagxojn. La episkopaj komisaroj kiel helpepiskopoj ne havis la saman auxtoritaton cxe la partiaj kaj sxtataj altranguloj kiel la diocezaj episkopoj. Aliflanke ili povis eviti gravajn decidojn avertante, ke mankas al ili la kompetenteco. Krome ili nature estis subtenataj de siaj okcidentaj diocezoj per materiaj rimedoj kaj gxis la konstruo de la "Murego" ankaux per sacerdotaj animzorgantoj.

Cetere komence kaj la soveta militara administrado kaj same la komunistoj montris al la katolika eklezio certan bonvolon
sciante, ke la eklezio kaj la plimulto da ties fideluloj estis ponintaj al la naziregximo kaj tial estis elmetitaj al alfacilajxoj kaj cxikanoj(4). Krome ili esperis, ke la eklezio estos preta kunlabori en la tiel nomata kontrauxfasxista bloko. Baldaux tamen sxangxigxis ilia sinteno kaj la eklezio samkiel la fideluloj falis sub socian kaj politikan premadon, cxar la regantaj komunistoj konfesis sin oficiale kiel ateistoj. La kontrauxreligia kaj kontrauxeklezia propagando kreskis pli kaj pli, kio manifestigxis precipe en la ateisme stampita edukado. La rajtoj de la gepatroj estis grandparte forigataj, la influo de la familio malgrandigxis. Kaj por konkeri la infanojn kaj junulojn por si, la sxtato devigis ilin pli kaj pli aligxi al la komunistaj organizoj "Junaj Pioniroj" aux FDJ
(Libera Germana Junularo).

Krom tio la kristana kredo estis kontrauxe imitata per substituantaj ritoj. Auxtune de la jaro 1954 estis enkondukita la "junular-solenajxo" kiel substituajxo de la konfirmacio, dum kiu la junuloj faris solenan konfeson kaj promeson por la socialisma sxtato. Katolikaj episkopoj tuj reagis avertante, ke post la participado en tiu ateisma ritaro sekvos la tuja ekskomunikado, pri kio ili persistis gxis la fino de GDR oficiale, kvankam poste ne tiom rigore(5). Sendube la episkopoj kaj la gepatroj staris fronte al timiga dilemo. La rezigno pri la junularsolenajxo, pri aligxo al FDJ ja alportis multajn malavantagxojn: la gepatroj estis malpreferataj en siaj laborlokoj, la gefiloj spertis ne malofte perfortan premadon pere de la samklasanoj. Krome estis barita la vojo al mezlernejoj kaj precipe al altlerneja aux universitata studado. Poste sekvis pliaj pseuxdoreligiaj kontrauxrimedoj: la socialisma nomdonado anstataux bapto, geedziga ceremonio kaj entombigado. Ankaux "10 ordonoj de la socialisma moralo" estis proklamitaj jare 1958.

Ekde la dua duono de la kvindekaj jaroj kreskis la administrada batalo kontraux la eklezio, kiel al "la lasta organizita malamiko de GDR", kiel tekstis. Okazis kriminalaj procesoj kontraux sacerdotoj kaj laikoj, por kiuj la procesoj de la naziistoj certe estis la modelo. Ne la veraj kialoj estis dirataj, nome fervora animzorgado, precipe por geknaboj kaj junuloj, sed aliaj pretekstataj: misuzo de la religia libereco, bojkota fiagitado, per kio oni komprenis la kritikon de la junularsolenajxo aux de la dialektika materialismo k.s., profitado de la pekkonfesa sekreto, malantaux kio estis maskata la prisilentata scio pri ies planita fugxo ktp.

Post la konstruado de la "Murego" farigxis certa malstrecigxo, kiu igxis preskaux kritike-distanca respekto. La malkasxa batalo estis anstatauxigita per administradaj rimedoj kaj speciale per tio, ke la fidelaj katolikoj spertis cxiam malavantagxojn. Eblis tamen la karitata laboro: Tiele estis alte estimataj katolikaj malsanulejoj, porinfanaj kaj porpatrinaj hejmoj, parte ecx infangxardenoj. Ekzistis ankaux katolika eldonejo Benno-Verlag en Lejpcigo, kiu devis eldoni nur religian kaj teologian literaturon, tamen ankaux eklezian gazeton, nome la "Tag des Herrn" (Tagon de la Sinjoro).

Specialan pozicion okupis la katolikaj enklavoj, nome tiu Eichsfeld en la okcidento kaj la Supra Luzacio en Saksio, kie vivas la katolikaj Soraboj, slava minoritato. Tie floris ankaux katolika vivo sur la publika forumo per procesioj kaj pilgrimado. Eblis same dum la sepdekaj jaroj ekleziaj kunvenoj, ekzemple la dioceza sinodo en Meissen 1969 kaj la pastorala en Dresden 1972.

Entute tamen la ateisma politiko sukcesis, cxar nuntempe la regionoj de la iama GDR estas plejparte ateista teritorio. La
evangeliana eklezio perdis ekde la kvindekaj jaroj kvar vinonojn de siaj membroj kaj ankaux la katolika cxirkaux du trionojn.

Tute alia estis la evoluo en la okcidentaj zonoj. Memkompreneble estis dauxrigata ankaux cxi tie la apartigo de la sxtato kaj eklezioj, sed tamen evoluis prudenta kaj komprenema kunlaboro de ambaux, kies zorgo ja celis la samajn homojn kaj ties bonstaton. Same estis nerefutebla konvinko cxe la kompetentaj politikistoj, ke religio kaj la ekleziaj komunumoj estas grandsignifaj por la tuta socio, kaj nome ne nur en la teorio, sed en la socia praktiko. Tial ankaux en la federacia konstitucio tekstas, ke la eklezioj estas subtenataj en sia agado per propra imposto(6), kiu estas enkasigata por ili de sxtataj oficejoj je kompenspago, ja por specialaj servoj, ekzemple por lernejoj, infangxardenoj, hejmoj por infanoj kaj maljunuloj ktp., ili ricevas krome financan subtenon.

La sperto de la komuna persekuto pere de la nazia regximo kondukis la kristanojn al la konvinko, ke la konfesia skismo
ankaux en la politika sfero nur malfortigos ilin. Tial katolikoj kaj protestantoj unuigxis en la Kristan-Demokratia respektive
Sociala Unio (CDU/CSU). Tiuj partioj povis gajni la limulton en kelkaj federaciaj landoj, precipe en la unuaj federaciaj
balotoj 1949 kaj fari la registaron, kio alportis gravajn ekvojn por la konstitucio kaj socio de la Federacia Respubliko Germanio. Multaj gvidantoj de la kristanaj partioj estis katolikoj. Krome ties sekvantoj kaj posteuloj venis plejofte el la katolika junularo aux katolikaj asocioj, kiuj travivis grandan prosperon dum la postmilita tempo. Tial ne estis mirige, ke speciale la katolika sociala doktrino havis tre grandan influon dum la unuaj du dekjaroj al la socialsxtata ordigo de la Federacia Respubliko Germanio. Sed ankaux alie la influo de katolikoj kaj la katolika eklezio estis tre granda, tial la protestantoj opiniis havi malavantagxojn, kaj tiukaze la evangeliana episkopo postulis, ke minimume la ministroj el la Kristana Unio devas esti egalnombre membroj de ambaux eklezioj.

Sed la ekonomia bonstato, la studenta tumulto dum la jaro 1968 kaj sekve de tio faritaj postuloj, samkiel la teknologia
sxangxigxo alportis al la socio fundamentan transformigxon - kreskon de la emo al individualismo ene de la socio, kritikon de geedzeco kaj familio, relativigadon ecx rifuzon de kristanaj valoroj kaj virtoj, perdon de influo de la eklezio super la socia vivo, malkreskon de kristana pensado ankaux en la Kristana Unio, kaj entute dauxrantan kreskon de la sekularigo de la cxiutaga vivo. Cxi tiuj tendencoj restis kasxitaj longtempe, cxar estis ankaux ree kaj ree kulminoj de la religia kaj eklezia vivoj, kiuj peris alian impreson: la cxiujaraj procesioj je la Festo de Korpo de Kristo, "La Katolikaj Tagoj", okazantaj cxiun duan jaron kaj precipe la Euxkaristia Universala Kongreso en Munkeno en la jaro 1960. Same sxajnis, ke la apliko de la decidoj de la Dua
Vatikana Koncilio alportos pozitivan sxangxon de la xenerala tendenco. Cxie ekestis parohxaj konsilantaroj, kiuj elektis el
sia mezo la konsilantarojn de la dekanatoj kaj diocezoj. Same la Centra Komitato de la Germanaj Katolikoj gajnis estimon kaj auxtoritaton. Sed dum la origina celo de cxi tiu la plej alta komisiono de laikoj estis subteni la Papon, episkoparon kaj entute la eklezion kaj defendi ilin sur la publika forumo, nuntempe tiu okupas en multaj temoj kritikan ecx malamikan distancon rilate al la oficiala eklezio kaj precipe al la Papo.

Fine de la sesdekaj jaroj kaj dum la sepdekaj jaroj ne plu povis resti sekretaj signoj de la krizo. Unue malpliigxis la
partoprenantoj en dimancxaj diservoj, la pekkonfesado estis neglektata kaj kvankam la religia instruado estis deviga lernfako en cxiuj lernejoj, la fundamenta sciado pri religio kaj katolika kredo malaperis. Tial ne estis mirige, ke iom post iom pli kaj pli malkasxe forlasis la katolikan eklezion precipe virinoj kaj nome plejparte pli junaj. Same centoj da sacerdotoj forlasis sian oficon kaj gereligiuloj sian ordenon, ne malofte en spektakla maniero. Krome sekve de miskompreno de la koncilia termino "popolo de Dio" oni rifuzis la hierarkian strukturon de la katolika eklezio kaj postulis ties demokratigon. Kaj por replenigi la pregxejojn, kelkaj parohxoj ne eksentis hororon antaux eksperimentoj 

Mezen en cxi tiun krizon kaj dividigon de la katolikismo en la Federacia Respubliko Germanio venis la unuigo de la ambaux germanaj sxtatoj. Tiam unue superpezis la gxojo pri tiu felicxo, samkiel dankemo, ne laste al Dio. Sxajnis esti venkita cxiu dispartigxo. Pozitivan rezulton alportis la reunuigo de nia patrujo ankaux al la katolika eklezio. Ties longtempe necesa nova ordigo estis interkonsentita inter Vatikano kaj la unuopaj federaci-landoj. Ekde la jaroj 1994/95 la 27 diocezoj estas dividitaj en 7 ekleziajn provincojn kun cxefepiskopoj kiel prezidantoj(8). La unuigo tamen same alportis "veran pusxon de sekularigo", kiu malgrandigis la gravecon kaj influon de la katolikoj konsiderinde. Cxar dum ili faris preskaux la duonon en la iama Federacia Respubliko, nun ili estas el la tuta enlogxantaro nur 35%, el kiuj nur cxirkaux kvinono estas praktikantaj. Cxi tiu malkresko montrigxas cxie. Ekde 1960 gxis 1998 la nombro de junuloj sin eneklezie engagxantaj malkreskis je du trionoj, same tiom da aspirantoj pri sacerdoteco kaj la primiciantoj, samkiel tiom da eklezie benitaj geedzigxaj ceremonioj. La nombro da baptoj duonigxis, dum la eksigxoj el la eklezio kreskis je sesoblo, nome cxiujare de 25.000 al 150.000.

En la socio la kristanismo estas repusxata pli kaj pli. Estas postulata la forigo de la krucifiksoj el la klascxambroj kaj publikaj konstruajxoj, blasfemoj svarmas en gazetaro kaj teatrajxoj kaj en televidaj elsendoj, kiel ekzemple dum la lastaj monatoj en Heilbronn la blasfema teatrajxo "Corpus Christi". Aux kiam la Papo vizitis en la jaro 1996 Germanion la trian fojon, okazis apud la solena akcepto pere de la urbaj reprezentantoj kaj la federacia registaro en Berlino paralela demonstracia procesio, kiu utilis nur al mokado de la eklezio kaj la Papo. Protestoj de la episkopoj kaj fideluloj restas neauxditaj; "cxar ili ja ne endangxerigas la sekurecon de la publiko", kiel konstatis iu tribunala jugxo.

Laux mia opinio estas signifa ankaux la okazintajxo, ke jxurante la ofican jxuron antaux la parlamento, la nuna kanceliero kaj la plej multaj novaj ministroj rezignis pri la alvoko de Dio kiel atestanto, kaj krome post la translokigo de la federacia registaro al Berlino same ne okazis la benado de la novaj ministeriejaj konstruajxoj, kiel kutime faris ekleziuloj de ambaux konfesioj en Bonn. En tio manifestigxas, ke la rilato inter la sxtato kaj la eklezioj estas pli distanca ol antauxe. Tio ne signifas, ke gxi estas malbona. Ankoraux ne estas pridubata la eklezia imposto, per kiu ja la katolika eklezio estas firmigata ekonomie kaj finance, ja ricxigata, tiel ke gxi povas iniciati kaj malavare subtenadi multajn socialajn projektojn enlande kaj eksterlande. Sed la financa subtenigo per la sxtato alportis ankaux dependecon. Memkompreneble la eklezio bezonas la helpon de la sxtato por siaj multaj entreprenoj kaj socialaj projektoj kun amaso da salajruloj. Tamen ne malofte gxi estas malhelpata per publika kritiko. Tio evidentigxas nun en la debato pri la legxo pri abortigo kaj ties realigo. Sendube la eklezio ne aprobas la abortigon, kion la germanaj episkopoj publike deklaris ree kaj ree. Tamen ili toleris, ke la katolika eklezio estu envolvata en la sxtatan sistemon pri abortigo. La motivoj por tiu agmaniero estas multaj. Oni timis perdi ecx pli da sia influo en la socio aux opiniis preventi ion pli malbonan. Krome multaj politikistoj, kies partioj kunhelpis realigante la novan legxon, estas same aktivaj kaj influhavaj en katolikaj laikaj komisionoj kaj asocioj. Unue en la malnova Federacia Respubliko tiu kunlaboro estis iel komprenebla, okazanta bonafide. La tuta dilemo manifestigxis, kiam la legxo devis esti noveligata post la reunuigxo. Tiam oni provis fari kompromison inter la malnova koncepto de konsultigxo kaj la neta limdata reguligo de la iama GDR, kiu estis komprenata praktike kiel naskoregulado kaj havis multajn subtenantojn ankaux en la malnovaj federaciaj landoj kaj partioj. La solvo estas jena: abortigo restas plue kontrauxjura, sed senpuna por virino kaj operaciinto, se minimume tri tagojn antaux la operacio la
gravedulino interkonsiligxis, pri kio sxi devas prezenti  testilon. Tiajn konsultadojn faras ankaux katolikaj institucioj. Tiuj certe informas la virinojn pri eblecoj de helpo aux subtenado kaj pledas por la vivo de la nenaskita bebo. Sed ili devas lasi al la virinoj la finan decidon kaj donas kompreneble pri tio same atestilojn. La pledantoj por cxi tiu agmaniero argumentas jene: 1) Gravedulinoj en mizeron falintaj nur sin turnas al katolikaj institucioj, se ili ricevas la atestilon. 2) Nur gravedulinojn venintajn al ili la katolikaj konsilantinoj povas reteni de abortigo. 3) Tiamaniere ili savas laux sia aserto cxirkaux 5000 da nenaskitaj beboj cxiujare. La kontrauxuloj de restado en la sxtata konsultada servo konsideras tion ne granda sukceso, precipe cxar cxi tiu
nombro estis anoncata jam antaux 25 jaroj, kiam la  onsultado ankoraux ne estis deviga. Krome plinombrigxis intertempe la katolikaj konsultejoj kaj tamen dauxre kreskas la nombro de cxiujaraj abortigoj (cxirkaux 250.000!). Tiun kreskadon povas kauxzi, laux ilia opinio, nur la mankanta konsciigxo pri la maljusteco de la abortigo, kontraux kiu la eklezio ne kapablas batali konsidere al sia ambigua sinteno tiurilata.

Dank´ al Dio, la Episkopara Konferenco nun finfine respondis al la peto de la Papo, ne plu doni cxi tiujn atestilojn kiel kondicxon por senpuna abortigo. Kontraux tio la Centra Komitato de la Germanaj Katolikoj kaj multaj katolikaj asocioj faris iniciativon, nomatan "Donum Vitae" (dono de la vivo). Tiu volas subteni plue katolikajn konsultejojn, kiuj donas atestilojn pri la konsilado. Interese estas tio, ke la progresivaj grupoj petis antauxe cxiam la episkopojn ne rezigni pri donado de atestiloj kaj nun insultas ilin kaj subtenas la kunigon "Donum Vitae", dum la konservativaj grupoj dekomence ja pledis por konsilado kaj subteno de gravedulinoj en mizeron falintaj, sed rifuzis la donadon de atestiloj.

Tre pozitive evoluis la ekumenismo en Germanio, en la lando, en kiu la reformacio eliris. Sekve de la travivo de komuna persekutigo en la nazia tempo, ekestis tre frue kontaktoj inter ambaux religiaj komunumoj. Ekzemple jam en 1950 estis fondita la "Gemeinsame Sozialarbeit der Konfessionen im Bergbau" (GSKB - Komuna Sociala Laboro de la Konfesioj en la Minindustrio). Ekde la 2-a Vatikana Koncilio pliigxis cxi tiu kunlaboro. Ekzemple formigxis preskaux en cxiu parohxo laborgrupoj, kiuj okupigxas pri ekumenaj temoj aux komuna najbara helpo. Aux okazadas komunaj pregxkunvenoj, kiel
ekzemple dum la pregxa semajno por la unuigo de la kristanoj en januaro aux tiu de la virinoj je la unua sabato marte. La plej altrangaj reprezentantoj de ambaux eklezioj eldonis multfoje komunajn deklarojn pri socio kaj politiko, kiel ekz. antaux du jaroj la socialan vorton "Por Estonteco en Solidareco kaj Justeco" aux pri la rilato al eksterlandanoj ktp. En 1995 okazis en Munkeno la Evangeliana Eklezia Tago, dum kiu ties partoprenantoj renkontigxis post la procesio okaze de la festo de Korpo kaj Sango de Kristo kun la Munkena cxefepiskopo kaj la katolikoj por komuna ekumena diservo. Kaj je la 6-a de majo 1996 estis inauxgurita per ekumena diservo en Augsburg la "Semajno por la Vivo", kiu ekde tiam dum cxiujara junio en Germanio
atentigas la publikon per alia temo pri la dangxerigo de la homa vivo.

Krome kelkio estus referenda, kio prilumus la nuntempan situacion de la katolika eklezio en Germanio. Sed ankaux cxi cxio substrekus nur la impreson, ke la eklezio en Germanio ne nur estas skuata per krizoj, sed ankaux montras multajn pozitivajn tendencojn, kiuj donas motivon por esperoj. Kiuj el tiuj havos sukceson dum la 3-a jarmilo, mi ne povas diri. Sed mi kiel kredanta kristano estas fidoplena, ke estas en Germanio ankoraux suficxe da pregxantoj, por forturni minacantan malbonon, kaj ke antaux cxio Dio ne forlasos sian eklezion en Germanio, sed sendos sian Sanktan Spiriton, kiu faros cxion bonan.

8.1 Bamberg - cxefepiskopo estas Karl Braun, al kiu apartenas krom Bamberg la sufragandiocezoj Eichstätt (episkopo Walter Mixa), Speyer (Episkopo Anton Schlembach) kaj Wuerzburg (episkopo Paul-Werner Scheele).

8.2 Berlin - cxefepiskopo estas Georg Kardinalo Sterzinsky; sufragandiocezoj Dresden-Meissen (episkopo Joachim
Reinelt) kaj Goerlitz (episkopo Rudolf Mueller).

8.3 Freiburg - cxefepiskopo estas Oskar Saier; sufragandiocezoj Limburg (episkopo Franz Kamphaus), Mainz (episkopo Karl Lehmann, kiu samtempe estas prezidanto de la Germana Episkopara Konferenco) kaj Rottenburg-Stuttgart (ties iama episkopo Walter Kasper estas nun sekretario de la Vatikana Konsilio pri Unuigxo; posteulo ankoraux ne estas nomumita.).

8.4 Hamburg - cxefepiskopo estas Ludwig Averkamp; sufragandiocezoj Hildesheim (episkopo Josef Homeyer) kaj
Osnabrueck (episkopo Franz-Josef Bode).

8.5 Koeln - cxefepiskopo estas Joachim Kardinalo Meisner; sufragandiocezoj Aachen (episkopo Heinrich Mussinghoff),
Essen (episkopo Herbert Luthe), Muenster (episkopo Reinhard Lettmann) kaj Trier (episkopo Hermann Josef Spital).

8.6 Muenchen-Freising - cxefepiskopo Friedrich Kardinalo Wetter; sufragandiocezoj Augsburg (episkopo Viktor Josef
Dammertz OSB), Passau (episkopo Franz Xaver Eder) kaj Regensburg (episkopo Manfred Mueller).

8.7 Paderborn - cxefepiskopo Johannes Degenhardt; sufragandiocezoj Erfurt (episkopo Joachim Wanke), Fulda (Josef Dyba, havanta la personan titolon "cxefepiskopo"; rimarko de redakcio: mortis la 24-an de julio 2000 en la agxo de 70 jaroj) kaj Magdeburg (episkopo Leopold Nowak).

Krom la supre menciitaj kardinaloj apartenas al la kardinala kolegio same la germanoj Josef Ratzinger, la prezidanto de
Vatikana Kongregacio por la Kredo, kaj la benediktano Augustin Mayer (alia kardinalo, la jezuito Josef Grillmaier mortis antaux nelonge).

Samtempe kaj samloke okazos por gejunuloj 5-a Junulara Ekumena E-Tendaro (JET), ofte kun aparta programo. La

Ne forgesu perpregxe subteni laboron de la Loka Kongresa Komitato, por ke tiu grava arangxo en la unua jaro de la nova jarcento estu bela komenco de la disfloro de niaj movadoj kaj fruktodona dauxrigo de ekumenaj rilatoj de la kristanaj esperantistoj.                    Miloslav Sxvacxek